Categorie: Nieuws

Voor de tijd van wasmachines en goedkope kleding, werd natuurlijk ook tijd gestoken in het reinigen van gedragen kleding. Veel tijd! En meestal één keer per week, op maandag. Met een beetje goede wil en goed weer kon dan het nakomende weekend weer schone, nette kleding worden aangetrokken. De vrouw des huizes was verantwoordelijk en natuurlijk betekende dat keihard werken, want in oude tijden werd natuurlijk met de hand gewassen in teilen en emmers, met wasborden, ieder kledingstuk opgehangen aan de waslijn, er werd gesteven en gestreken. De lakens gingen op de bleek (en dan maar hopen dat er geen grote zwermen vogels over heen vlogen of er zelfs op landden).

Voor de extra smerige was werd gekozen voor de kookwas. Deze spullen werden letterlijk gekookt in een grote wasketel, wat groene zeep of zo erbij en dan even laten borrelen in dat hete water. Maar hoe ging dat in oude tijden? In een tijd vóór geisers en boilers! Wel, uit eigen waarneming, er werd een grote ketel met regenwater gevuld en vervolgens met hout en ander brandbaar materiaal werd dat water aan de kook gebracht. Dat regenwater werd uit een regenput gehaald, bij schrijver dezes werd die regenput gedeeld met de buren.

Die wasketels, vaak te vinden in achterhuizen en schuren, waren uiteraard van ijzer, ik meen zelfs gietijzer, maar ik kan me vergissen. En zij werden geplaatst in een soort oven, heel in de verte een beetje te vergelijken met een bakkersoven. De oven was gemetseld en soms zelfs voorzien van een schoorsteen of afvoerpijp. Helaas zijn die wasfornuizen, toen wasmachines gemeengoed werden, vaak gesloopt. Gelukkig heeft Oud Stompwijk er nog eentje kunnen vinden. Zie hier de wasketel van weleer, maar zeker weten niet meer in gebruik. Met dank aan de fam. Vollebregt!

 

Velen onder u weten dat in 1944 ter ere van het priesterfeest van Van Noort het toneelstuk “De geheimen van de heilige mis” werd opgevoerd. Diverse foto’s van dit evenement hebben al aandacht gekregen. Bekend is ook dat Dr. Perquin als amateurfilmer de opvoering heeft gefilmd. Op een ander moment en misschien een andere plaats komen we hier nog op terug. Om toch alvast maar eens iets te noemen, bijna alle deelnemers aan dit stuk zijn op een grote overzichts foto gezet en van bijna alle deelnemers hebben we nu ook de namen.

Minder bekend is dat in hetzelfde jaar ook de priesterwijding van pater Juffermans is gefilmd. En ook deze film is bewaard gebleven. De kwaliteit is niet altijd geweldig te noemen, maar voor ingewijden valt er veel te herkennen. Prachtig is bijvoorbeeld de scene van de optocht van de bruidjes, jonge meisjes die in fraaie jurken de neomist verwelkomden. Ook deze film verdient meer aandacht en zal die ook zeker krijgen. Maar wie ook oog heeft voor, laten we zeggen, de achtergrond ziet soms verrassende zaken. Zo viel ons oog op een constructie die we toch wel mogen kenschetsen als een bunker. Logisch, het was oorlog, maar zie de afbeelding en de groene pijl.

 

De vraag is: “waren er nog meer constructies aangelegd door de Duitsers, of aangelegd in hun opdracht, bedoeld voor oorlogsvoering?” Anders gezegd waren er nog meer bunkers? Luchtafweergeschut? Uitkijktorens (zoals die aan de Westeindseweg in Zoeterwoude en tegenwoordig vrijwel helemaal afgebroken)? Wie daar iets over te melden heeft, kan terecht in ‘Laat een reactie achter’ te vinden links van dit bericht, bovenaan.

Al eerder heb ik het gehad over een foto die was opgedoken in een artikel in Impressie. Impressie is een blad dat wordt uitgegeven door het KDC, Het Katholiek Documentatie Centrum. In aflevering 20 uit 2017 wordt op blz. 34 een stel foto’s getoond waar veelal vragen bij staan met betrekking tot wie er op de foto staan. Één van de foto’s komt uit de nalatenschap van Jacobus Kromhout een broer van Rika Kromhout, één van de huishoudsters van pastoor Sistermans. Hierbij de desbetreffende foto uit de publicatie. Als u weet wat er nu eigenlijk wordt bedoeld met de poppen in de armen van de dames? Wij houden ons aanbevolen…

De heer Kromhout heeft een fotoalbum nagelaten dat voor een flink deel is gevuld met foto’s van zijn zus, pastoor Sistermans (1891-1959) en diverse personen uit zijn parochie, Stompwijk. Rika werd overigens Kira genoemd, omdat haar collega huishoudster Rita heette. Men verhaspelde haar voornaam dus enigszins om haar beter te onderscheiden van die collega.

Omdat de StOS uiteraard belangstelling had voor het hele album is er contact gezocht met het Documentatiecentrum. Dat contact heeft er uiteindelijk toe geleid dat wij van iedere foto in het album -66 in totaal- een hoogwaardige scan mochten ontvangen. Veel van de foto’s zijn ook van elders bekend. Zo zijn vele foto’s gemaakt tijdens de opvoering van het stuk “De geheimen van de heilige mis”, foto’s die vaak in andere albums een plek hebben gekregen. Gelukkig zijn er ook foto’s die niet bekend zijn. Zo bijvoorbeeld ook de onderstaande.

In de jaren 1944, 1945 en 1946 werden in Stompwijk drie verschillende opvoeringen gegeven. Voor de eerste, in 1944, “De geheimen van de heilige mis”, was er een duidelijke aanleiding namelijk het zestigjarig priesterjubileum van Dr. G. van Noort. Van Noort zit hier derde van links op de voorste rij met het boekje met de voorgedragen tekst in zijn hand.

Het is dat boekje waar ik het hier over wil hebben. Dat boekje geeft namelijk een heleboel informatie over het stuk en niet alleen de tekst die werd voorgedragen. Wat te denken van de aanwijzing op blz. 4 voor het Koor der onwetenden: “Dan, links, komt het koor der ontwetenden binnen begeleid door de onwetenheid-met-geblinddoekte oogen. Zij naderen tastende, een keten vormende, als de blinden van Breughel, een bochtigen weg makende”. En op blz. 35 “Twee engelen brengen de kelk en de Hostie, een derde het water”.

Behalve het leren van de teksten, het bouwen van het uitgebreide decor en het repeteren, waren er natuurlijk ook nog een hele reeks obstakels te overwinnen, die niet direct op het stuk zijn terug te voeren. Wat te denken van toestemming van de bezetter. Een plaats waar honderden mensen bijeen kwamen was altijd iets waar de bezetters huiverig voor waren, bovendien was de invasie net begonnen en stonden de geallieerden al in België. Het is dan ook eigenlijk een wonder dat de opvoering doorgang mocht vinden. Maar ook moest er volgens de letter van het boekje ook het nodige worden geregeld met ‘rechthebbenden’. Op blz. 2, zie hieronder staan de opvoeringsvoorwaarden. In de eerste alinea: “Voor opvoeringen van dit werk in Nederland behoort door amateurs-vereenigingen minstens vier dagen vóór elke opvoering gestort te zijn voor iedere opvoering een auteursrecht van fl. 10,–“. De vraag is of gezien de oorlogsomstandigheden men zich in Stompwijk hier druk over maakte?

Is er van het stuk “De geheimen van de heilige mis” het nodige bekend, foto’s, een film en de tekst, minder weten wij over de stukken die in 1945 en in 1946 zijn opgevoerd. Daarover later meer.

Velen onder ons zijn vertrouwd met Google Earth. In feite een computerprogramma waarmee we naar foto’s van de aarde kijken waarop in lagen kan worden ingezoomd, startend in de ruimte, eindigend een flink aantal meters boven de grond. Een belangrijk kenmerk is dat we loodrecht naar beneden kijken. Je kunt wel in een hoek kijken naar het gebied van voorkeur, maar die hoek of kijkrichting wordt berekend door de computer, niet omdat je dan plotseling naar een andere foto zit te kijken, die vanuit de juiste kijkrichting is gemaakt. Gebruikers van Google Earth in Stompwijk hebben ongetwijfeld al eens een keer in hun achtertuin gekeken of in achtertuinen van dorspgenoten iets verderop gekeken, of met de optie ‘streetview’ de verschillende verschijningsvormen van voordeuren bekeken. Streetview zit in Google Earth (en Google Maps) ingebakken, maar is eigenlijk een aparte voorziening, je kijkt immers naar vanaf het dak van een auto -op straatniveau dus- gemaakte foto’s. Dat is toch iets anders dan foto’s die vanuit de ruimte of vanuit vliegtuigen zijn gemaakt.

Tegenwoordig hebben we ook nog drones, kleine helicopterachtige toestellen die op afstand bestuurbaar zijn en veelal voorzien van een camera. Ook deze toestellen kunnen gebruikt worden om foto’s en filmpjes te maken van je eigen achtertuin of van de bijzonder plekken in je eigen omgeving. En dat is gebeurd voor een stukje Stompwijk. Wij hebben de beschikking gekregen over een handvol foto’s en filmpjes gemaakt vanuit een drone; foto’s en fimpjes van de Meer- en Geerweg en de naastgelegen Ringvaart. Over niet al te lange tijd beginnen de werkzaamheden aldaar om de toevoer van het water naar het wateropslaggebied in de nieuwe driemanspolder te verbeteren. Een mooie aanleding om een en ander eens vast te leggen.

Uiteraard gebruiken wij deze website om in de toekomst nog meer filmpjes van dit gebied te presenteren.

Wilt u bovenstaand filmpje ook op uw smartphone bekijken, scan dan de qr-code hieronder: